wabi-sabi (Japanese) is a way of living that focuses on finding beauty whitin the
imperfections of life and accepting peacefully the natural cycle of growth and decay
luister tijdens het lezen van deze column naar: Keith Jarrett The Köln Concert Part IIc
De jonge zen monnik had zich suf geharkt en alle bladeren rond de eeuwenoude boom in de prachtige tuin verwijderd. Toen de oude meester langs kwam schudde hij aan de boom, prompt vielen er natuurlijk weer bladeren in de zojuist aangeharkte tuin. ‘Zo is het mooi’ sprak de oude meester.
De tien is voor God, de negen voor de Juf, de rest is aan jullie, was een gevleugelde uitspraak van juffrouw De Korte, mijn onderwijzeres in klas drie van de lagere school. Zo leerde ik al vroeg dat perfectie een idee is dat alleen in ons hoofd bestaat en niet in de realiteit.
Het is 24 januari 1975 en de getuigen van Jehova hebben zojuist voor de vierde keer het einde van de wereld voorspeld. Pianist Keith Jarrett rijdt die dag in een Renault 4 van Zürich naar Keulen, zeshonderd kilometer in een sardineblikje. Hij komt geradbraakt aan bij het operagebouw in de Keulse Altstadt waar hij die nacht, na afloop van een opera-uitvoering, geacht wordt nog een concert te geven. Voor dit concert heeft hij gevraagd om een Bösendorfer 290 Imperial concert grand piano, in plaats daarvan staat er echter een veel kleinere baby grand piano voor hem klaar, een oefenpiano die ook nog eens in een abominabele staat verkeert. Jarrett, geplaagd door rugpijn en slaapgebrek, is de wanhoop nabij. Het concert is echter uitverkocht en annuleren is op dit late tijdstip nauwelijks nog een optie. Op het laatste moment worden twee Neumann microfoons en een Telefunken bandrecorder aangesleept om een privé opname te maken. Buiten regent het inmiddels.
Alle beperkingen leiden echter tot een eenmalig kristalhelder kunstwerk, een epos van toeval, een stream of consciousness van noten. Omdat de oefenpiano veel te klein is voor de enorme zaal moet het publiek met volle aandacht luisteren, het zorgt voor een uitzonderlijke intimiteit. Jarrett bespeelt vooral het middenstuk van zijn klavier omdat het instrument zwak is in de hoge en lage registers, tegelijkertijd probeert hij dat gemis door tal van muzikale kunstgrepen weer op te heffen. Jarrett’s vriend en uitgever Manfred Eicher zou over dit concert opmerken: Probably Jarrett played it the way he did because it was not a good piano. Because he could not fall in love with the sound of it, he found another way to get the most out of it.
De later uitgebrachte dubbelelpee zou een van de bestverkopende jazzplaten uit de geschiedenis worden. Na lang aandringen heeft Jarrett er zelfs mee ingestemd een transcriptie van dit concert te publiceren en spelen pianisten over de hele wereld dit geïmproviseerde en onherhaalbare concert noot voor noot na. Een wereldster tegen wil en dank, heeft Jarrett altijd een ambivalent gevoel bij opnames en transcriptie gehouden. Het liefst zag hij alles vernietigd: We also must learn to forget music, otherwise we become addicted to the past. The music was improvised on a certain night and should go as quickly as it comes. In het gunstigste geval zag hij de opname als een soundtrack. Regisseur Nanni Maretti gebruikt het ook als zodanig in zijn mooie persoonlijke film Caro Diario (Dear Diary/ Lief Dagboek)
Soms beet ik het puntje van mijn tong er bijna af, helaas spatte mijn kroontjespen er niet minder om. Eerst duidelijk dan snel, was juffrouw De Korte’s aanwijzing en de naam van onze schrijfmethode. Tijdens het lezen bleven de letters, langer dan bij andere kinderen, voor mijn ogen dansen. ‘Chris moet thuis meer lezen’ schreef juffrouw De Korte in mijn rapport. Dat goede advies neem ik me tot op de dag van vandaag met veel plezier ter harte.
Na een paar uur vegen en harken zijn alle grote leerachtige bladeren van de oude plataan achter in de tuin opgeruimd. De plastic groencontainer is al drie keer aangestampt en ik wis me het zweet van het voorhoofd. Dan strijkt een kille wind door haren en takken, een koude rilling trekt langs mijn ruggengraat omhoog. Tientallen grote bruine bladeren vinden opnieuw hun weg naar de vochtige grond van de zojuist aangeharkte tuin. ‘Zo is het mooi’ spreekt de oude meester.
