Luister tijdens het lezen van deze column naar: Annie Lennox – ‘A Whiter Shade of Pale’
my play with brush and ink is not calligraphy nor painting;
yet unknowing people mistakenly think:
this is calligraphy, this is painting.
Sengai Gibon (1750 – 1837)
Ver na de middelbare leeftijd een tatoeage laten zetten leidt onherroepelijk tot vragen, opmerkingen en onbegrip. Dat is prima, vaak komisch en soms aanleiding tot een gesprek. Dat gesprek gaat dan vaker over de ‘hang-ups’ van de ander en minder over mijn tatoeage, daarom hierbij een poging tot uitleg.
Een eerste schetsje voor de tatoeage zie je hierboven. Een losse penseelstreek symboliseert dat ieder moment uniek is en vormt de basis. Daarop zien we een vierkant, cirkel en driehoek die we natuurlijk kennen als mathematische figuren. Voor de zen-monnik Sengai Gibon vormen ze echter een symbolische weergave van de werkelijkheid. Sengai was naast zen-monnik een beoefenaar van Shodo (de weg van het penseel).
De cirkel staat voor het oneindige (de hemel of de kosmos) waar alles uit voortkomt. Het vormt de basis van alles dat leeft. Het oneindige zelf is vormloos maar alle vormen komen eruit voort en keren ernaar terug. De cirkel staat voor het ware, het echte, het oorspronkelijke, de vormloze vorm, leegte. De cirkel staat ook voor de maan.
De driehoek staat voor de mens in zijn drie aspecten: fysiek, intellectueel en spiritueel. Mensen beschikken over zintuigen en intellectuele vermogens en verlangen tastbare vormen. De driehoek is het begin van deze vormen.
Het vierkant is een verdubbeling van de driehoek. Dit verdubbelingsproces zet zich eindeloos voort en leidt tot de “tienduizend dingen” (het aardse). Het vierkant staat voor de zichtbare wereld die samengesteld is uit de vier elementen: aarde, water, vuur en lucht.
Het vierkant, de driehoek en de cirkel symboliseren samen de weg. De mens vormt de verbinding tussen hemel en aarde, en zen is een methode om die eenheid te ervaren. Samen symboliseren deze tekens onze uitdaging om hemel en aarde met elkaar te verbinden.
Over deze symbolen heen zien we drie bloemen, de drie vrouwen in mijn leven. De lotus voor mijn Thaise partner en de Chinese roos en orchidee voor mijn beide in China geboren dochters. Daardoorheen beweegt zich een klein vlindertje. In de Griekse mythologie is de vlinder het zinnebeeld van de ziel, in de Chinese mythologie is zij symbool van liefde. Waar ik mijn ziel of de liefde zoek, vind ik haar nooit, zij vindt mij altijd, feilloos. Het vlindertje is onlosmakelijk verbonden met de bloemen en symbolen, maar fladdert er ook wat zorgeloos door heen.
Door deze symbolen meanderen, niet zichtbaar op de schets, twee speels bewegende lijnen. De ene lijn is de vlucht van de vlinder. De andere vormt een unalome (pad naar wijsheid), het Thaise symbool voor levensloop en zoektocht naar geluk. De meanderende lijn verwijst naar het grillige verloop van ons levenspad. Langs deze lijn lezen we de woorden ‘nulla dies sine linea’ (geen dag zonder lijn), een uitspraak van de Griekse schilder Apelles, geciteerd door Plinius de Oudere (24 – 79) Door dagelijks te tekenen, te schrijven, te lezen, te werken, te mediteren, kortom door dagelijks te oefenen zal ik me ontwikkelen.
In de Westerse traditie staat “verlichting” voor het inzicht dat de mens een rationeel wezen is. In de Boeddhistische traditie is het rationele of intellectuele bewustzijn slechts een van de mogelijke vormen van bewustzijn. Het streven van de boeddhist is gericht op een ander soort verlichting: het inzicht dat het zelf samenvalt met de werkelijkheid. De driehoek die tegelijkertijd onderdeel is van hemel en aarde.
Alle andere (voor)oordelen over tatoeages zijn natuurlijk ook waar, maar dit is mijn verhaal. O ja en soms ook is er gewoon het moment in ons leven om onomkeerbare stappen te zetten en keuzes te maken.
Album cover for the Rolling Stones LP ‘Tattoo You’ (1981) – detail – design by Peter Corriston, photograph by Hubert Kretzschmar, painting by Christian Piper
