Luister tijdens het lezen van deze column naar: Tupelo Honey van Van Morrison uitgevoerd door Reina del Cid
If you want others to be happy, practice compassion.
If you want to be happy, practice compassion.
Dalai Lama
Op de markt van voorspoed en geluk rond het bezoek van de veertiende Dalai Lama aan Nederland tref ik ook de goedlachse in het wit geklede Sasi Lama. Hij verkoopt hier stekjes van de originele Pipal- of Bodhi-boom (Ficus religiosa) waaronder de Boeddha in Bodh Gaya in India de inzichten kreeg die hij in zijn latere leven zou onderwijzen.
Bomen zijn belangrijk in alle fases van het leven van prins Siddhartha Gautama. Zo wordt hij onder een Salboom (Shorea robusta) geboren terwijl zijn moeder, koningin Maya, zich vasthoudt aan haar takken. Speelt hij in zijn jeugd onder de bomen van de paleistuin, waken ze over hem tijdens zijn ascese in de bossen en zijn ze getuigen bij zijn onderricht aan hoven en in tuinen en parken. Tenslotte zal hij sterven onder twee Sal bomen.
De boom als symbool voor levenskracht en standvastigheid. Twee zaken die volgens de Dalai Lama onontbeerlijk zijn bij onze zoektocht naar geluk. Voor de Dalai Lama, en wie zal hem tegenspreken, is het doel van ons leven een zoektocht naar geluk. Hiervoor moeten we nadrukkelijk bereid zijn ons leven ook daadwerkelijk op geluk te richten. Het doorzien van onze negatieve emoties die ons naar pijn leiden en onze positieve emoties die ons naar geluk voor onszelf en anderen leiden. Bij iedere stap kunnen we ons afvragen of die stap ook tot meer geluk leidt. Leren, onze zelfkennis verdiepen en een gedisciplineerd leven zijn hiertoe volgens de Dalai Lama de sleutels. Leren niet zozeer om ons slimmer te maken, maar gericht op een verandering van binnenuit, gericht op het ontwikkelen van een goed hart. Via meditatie kunnen we de ware staat van onze geest en hoe die werkt leren kennen en daarmee ook leren ons leven op geluk te richten. Het observeren van het zelf en het leren kennen van de werking van de geest is het belangrijkste dat we kunnen doen. Wellicht dat ook hier het doel – geluk – en de middelen – studie, zelfkennis en discipline – voor een belangrijkdeel samenvallen.
Het laatste ingrediënt voor een gelukkig leven is de spirituele dimensie. In het onderwijs van de Boeddha vinden we een raamwerk dat ons kan helpen bij het leiden van een gelukkig leven. Iets dat we volgens de Dalai Lama prima los kunnen zien van het Religieuze Boeddhisme, waar hij westerlingen overigens liever vanaf houdt dan naar toe voert. Een vorm van seculier Boeddhisme dus, waarbij het gaat om de inzichten en het gedachtengoed. Volgens de Dalai Lama zullen we wanneer we de werking van onze geest beter leren kennen ons ook compassievoller opstellen. Compassie is in zijn visie een onlosmakelijk onderdeel van onze natuur en misschien wel de belangrijkste sleutel tot ons geluk. Compassie geeft ons de mogelijkheid ons daadwerkelijk te verbinden met de ander, daarvoor moeten we van compassie dan wel een activiteit maken die verder gaat dan passief meeleven.
Een stekje van de Bodhi boom in wiens schaduw de Boeddha de verlichting bereikte. Wie zal de echtheid ervan betwisten, ik zeker niet. De Boeddha heeft de plaats van zijn verlichting, zo rond 450 voor Christus, kennelijk met zorg uitgekozen, want de Bodhi boom waar hij onder ging zitten was toen al een Hindoeïstische bedevaartsplaats. Voor Hindoes is de Bodhi de koning der bomen die al in de Bhagavad Gita wordt genoemd, waar Krishna zegt: ‘van alle bomen ben ik de Bodhi’. We kunnen zelfs de vraagstellen of de Boeddha de Bodhi of de Bodhi misschien wel de Boeddha heeft uitgekozen. In de derde eeuw voor Christus heeft een Boeddhistische non een stek van deze boom meegebracht naar Sri Lanka. Een stek die beschouwd wordt als de oudste door mensen geplante boom. De boom die nu in Bodh Gaya in India wordt aangeduid als de Boeddha-boom is pas in de 19e eeuw geplant of de stek daarvan nog teruggaat tot de oorspronkelijke boom is de vraag. Dat maakt de boom in Anuradhapura in Sri Lanka wellicht de enige boom, die terug te leiden is tot de levende Boeddha.
O ja, en mijn stekje van die boom gedijt trouwens uitstekend. De gedachte dat ik na vijfentwintig jaar goede zorgen en meditatie onder dit stekje mijn moment van inzicht mag beleven stemt me nu al gelukkig.
